1
گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران
2
گروه ریاضی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران
10.48310/rme.2025.18048.1104
چکیده
پیشینه و اهداف: موضوع تکلیف ازجمله مواردی است که در آموزشِ استدلال و یادگیری دانش‌آموزان در درس ریاضی مطرح شده است. تکالیف غنی ریاضی ابزاری ارزشمند در فرایند یادگیری و یاددهی هستند که اگر به شکلی اصولی و هدفدار طراحی شوند، می‌توانند چالش‌های یادگیری دانش‌آموزان را کاهش دهند. این تکالیف می‌توانند دانش‌آموزان را در کلاس درس و خارج از آن، به سمت تمرینِ استدلال ریاضی و تفکر منطقی هدایت کرده و توان حل مسئله آن‌ها را بهبود بخشند. روش ها: در این پژوهش با 17 نفر از اساتید آموزش ریاضی، روانشناسی تربیتی و دبیران باسابقه درس ریاضی، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته صورت گرفت تا از دیدگاه آن‌ها ویژگی‌های تکالیف غنی در موضوع استدلال ریاضی شناسایی شود. سپس روی داده‌های به دست آمده از این مصاحبه‌ها تحلیل محتوای سطر به سطر و کدگذاری باز انجام شد، و شش مقوله اساسی در زمینه ویژگی‌های تکالیف غنی استدلال ریاضی به دست آمد. یافته ها: شش مقوله به دست آمده از مصاحبه‌ها: "روش اجرا ، فرم یا قالب، کیفیت، طراحی، ماهیت ریاضی، و ماهیت غیرریاضی، صرفاً مقوله‌های نظری نیستند. هرکدام از آن‌ها دارای زیرمقوله‌هایی هستند که می‌توانند راهنمای نظری برای طراحی تکالیف غنی استدلال ریاضی محسوب شوند. نتیجه گیری: تکالیف ریاضی ابزار ارزشمندی در فرآیند یادگیری و یاددهی است که اگر به صورت اصولی و هدفمند طراحی شود، می‌تواند مشکلات یادگیری دانش‌آموزان را کاهش دهد. در این تحقیق شش مقوله برای طراحی تکالیف غنی استدلال ریاضی از دیدگاه متخصصان آموزشی به دست آمد تا راهگشای معلمان در این زمینه برای دانش‌آموزان باشد.
)